Maatschappelijke onrust
Het maatschappelijk debat over onderwerpen die raken aan het (dagelijks) leven van grote aantallen Nederlanders, wordt volop gevoerd. Denk hierbij aan de oorlog in Oekraïne, het conflict in het Midden-Oosten, klimaat, vluchtelingen, stikstof en de woningmarkt. Het kunnen uiten van je mening en dus ook ongenoegen is – zolang dit binnen de grenzen van de wet gebeurt – essentieel voor een vitale democratie. Er is echter een trend zichtbaar waarbij dit debat aan de grenzen van de wet voorbijgaat. Dit heeft maatschappelijke onrust, strafbare feiten en (ernstige) openbare-ordeverstoringen tot gevolg, al dan niet aangejaagd via (sociale) media.
Maatschappelijke onrust is te omschrijven als (zichtbare) collectieve gedragingen in situaties die voortkomen uit maatschappelijk ongenoegen. Maatschappelijk ongenoegen is een gevoel van angst, onzekerheid, onvrede of miskenning ten gevolge van ongrijpbare fenomenen zoals onder andere globalisering, klimaatverandering, migratie en ongelijkheid.
Gemeenten, Openbaar Ministerie, politie en maatschappelijke organisaties hebben binnen verschillende fasen van maatschappelijk ongenoegen en maatschappelijke onrust elk een eigen rol bij preventie, dialoog en handhaving. Dat vraagt om intensivering van de samenwerking, bespreking van dilemma’s in dat kader en een gezamenlijk handelingsperspectief aan de voorkant.
Onze gezamenlijke inzet is erop gericht om - anticiperend op maatschappelijke ontwikkelingen - een verbindend overheidsoptreden te bewerkstelligen. We vertrouwen daarbij op de kracht van de 2,1 miljoen inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen in Midden-Nederland. En bouwen als één overheid samen met hen aan een vreedzame samenleving.
Documenten en links
We leven in roerige tijden. Oorlog, klimaat, polarisatie en andere mondiale vraagstukken slaan neer in gemeenten en komen daarmee op het bordje van het lokaal bestuur. Hoe signaleren we spanningen tijdig en hoe pakken we deze samen aan? Dit vraagt om een overheid die in verbinding staat met de samenleving en de samenwerking aangaat met haar partners. Daarom organiseerden Bureau RVS en het OMO Ondersteuningsnetwerk op 6 november samen de landelijke Dag van de Maatschappelijke Stabiliteit 2025 (MAST-dag), met als thema van de dag: ‘De kracht van samenwerking: tussen overheden én met inwoners’. Zo’n 140 vertegenwoordigers van gemeenten, provincies, politie, OM en rijksambtenaren waren aanwezig.
Datum:
Auteur:
Bureau RVS en het Ondersteuningsnetwerk Maatschappelijke Onrust
Documenttype:
Infographic
Aantal pagina’s:
14
Voor u ligt de MIA (Maatschappelijke Impact Afwegen): een instrument voor een snelle weging van de impact van een beleidskeuze op maatschappelijke stabiliteit, sociale cohesie en onbehagen. Dit instrument helpt beleidsmakers om te bespreken wat de mogelijke impact van beleid is op hoe wij samen leven en wonen, op verschillen tussen groepen mensen en op hoe mensen zich verhouden tot de overheid. De MIA heeft een theoretische basis, maar biedt een praktisch stappenplan.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Verwey Jonker Instituut
Documenttype:
Plan van aanpak
Aantal pagina’s:
19
Het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg (RBPO) heeft aan het Verwey-Jonker Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen gevraagd om een analyse uit te voeren van maatschappelijke onrust in Noord-Nederland op basis van enkele concrete casussen. En om op grond daarvan tot praktische inzichten te komen en een handelingsperspectief (richtinggevend) te bieden voor het openbaar bestuur.
Datum:
Auteur:
Verwey Jonker Instituut. Wonderen, R. van, Postmes, T.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
37
In dit verslag van het ministerie van Algemene Zaken over de jaarlijkse dag voor communicatieprofessionals bij de Rijksoverheid worden de handvatten verwoord die werden geboden tijdens de verschillende workshops van de communicatiedag.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Algemene Zaken
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
27
In deze verkenning wordt ingegaan op de vraag wat het betekent als de overheid in crisismodus blijft staan.
Datum:
Auteur:
Willemieke Hornis en Boudewijn Steur
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
20
De HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit is een onderzoeksinstrument dat structureel in kaart brengt hoe Nederlanders maatschappelijke stabiliteit waarnemen. De monitor kijkt daarbij niet alleen naar objectieve ontwikkelingen, maar juist naar de perceptie van burgers: waar zien zij dreiging, waar nemen zij wantrouwen waar, of juist kracht en verbondenheid?
Datum:
Auteur:
The Hague Centre for Strategic Studies
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
27
De HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit is een onderzoeksinstrument dat structureel in kaart brengt hoe Nederlanders maatschappelijke stabiliteit waarnemen. De monitor kijkt daarbij niet alleen naar objectieve ontwikkelingen, maar juist naar de perceptie van burgers: waar zien zij dreiging, waar nemen zij wantrouwen waar, of juist kracht en verbondenheid?
Datum:
Auteur:
The Hague Centre for Strategic Studies
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
24
De HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit is een onderzoeksinstrument dat structureel in kaart brengt hoe Nederlanders maatschappelijke stabiliteit ervaren. De monitor kijkt daarbij niet alleen naar objectieve ontwikkelingen, maar juist naar de beleving van burgers: waar zij dreiging voelen, vertrouwen verliezen, of juist kracht en verbondenheid ervaren. Het doel is om inzicht te bieden in hoe mensen de staat van de samenleving zien en wat zij als risico’s of bronnen van veerkracht beschouwen.
Datum:
Auteur:
The Hague Centre for Strategic Studies
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
20
Het doel van dit onderzoek is om lering te trekken uit ervaringen van Nederlandse wethouders met lokale uitingen van onrust over landelijke dossiers en bijkomende spanning of dilemma’s die ze hebben ervaren. De centrale onderzoeksvraag luidt als volgt: welke rol spelen wethouders in situaties van maatschappelijke onrust en hun positie te midden van de samenleving en de provinciale en landelijke overheid en welke vaardigheden hebben ze nodig om met de hieruit ervaren verwachtingen en belangen om te gaan?
Datum:
Auteur:
Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht – Avans Hogeschool
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
122
In de Trendanalyse brengt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid, op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de belangrijkste ontwikkelingen van de dreigingen over de afgelopen twee jaar in kaart. Deze analyse dient als onderbouwing voor het actualiseren van de implementatie van Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. De Trendanalyse bouwt voort op de Rijksbrede Risicoanalyse Nationale Veiligheid uit 2022, deze vormde de basis van de Veiligheidsstrategie.
Datum:
Auteur:
Analistennetwerk Nationale Veiligheid, in opdracht van de NCTV
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
46
Uit SCP-data rondom tevredenheid en vertrouwen in de Nederlandse instituties en democratie blijkt dat de tevredenheid met de democratie in de afgelopen decennia redelijk stabiel is gebleven.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
4
De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving komen in dit advies tot de conclusie dat er sprake is van een stapeling van onwenselijke brede welvaartsverschillen tussen regio’s in Nederland. Zij vinden dat er daarom in de volle breedte van het overheidsbeleid meer aandacht en ruimte voor de structurele ontwikkeling van regio’s nodig is. Alleen dan kan er sprake zijn van een toekomst met brede welvaart, in élke regio in Nederland.
Datum:
Auteur:
Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, Raad voor het Openbaar Bestuur en Raad voor Volksgezondheid en Samenleving
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
102
Het Sociaal en Cultureel Planbureau kijkt in de reeks Verschil in Nederland naast economisch kapitaal ook naar de verdeling van andere hulpbronnen: sociaal, cultureel en persoonskapitaal. Het hebben van een netwerk dat steun biedt of je verder helpt; kunnen voldoen aan wat de moderne maatschappij van iemand vraagt (zoals het kunnen gebruiken van een computer of de Engelse taal spreken); niet alleen fysiek gezond zijn, maar ook mentaal; en hoe je eruitziet: het zijn allemaal elementen die bepalend zijn voor posities in de samenleving, en die de kansen van mensen kunnen vergroten of beperken.
Datum:
Auteur:
Sociaal en Cultureel Planbureau
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
106
De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) moet vaststellen dat het draagvlak voor het handelen van de overheid niet vanzelfsprekend meer is. Steeds vaker wordt haar optreden met argwaan bekeken. Dat tast de slagkracht van de overheid aan. Waarom treden mensen hun overheid steeds vaker met wantrouwen tegemoet? Wat is nodig om de relatie tussen overheid en burger te herstellen? Het waren deze vragen die de Raad aanzette om in de zomer van 2021 een verkenning naar het gezag van de overheid op te starten.
Datum:
Auteur:
Raad voor het Openbaar Bestuur
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
66
Een beschouwing over de regionale dimensie van maatschappelijk onbehagen, die uitmondt in handelingsperspectieven voor de Rijksoverheid.
Datum:
Auteur:
Berg, C. van den en Kok, A.
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
96
Een kritische beschouwing van de stand van zaken op het gebied van fear of crime studies, bezien vanuit het perspectief van de zo begeerde 'maatschappelijke impact'.
Datum:
Auteur:
Marnix Eysink Smeets
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
18
Dit essay gaat in op de vraag hoe je als vertegenwoordiger van de landelijke overheid gerichter en beter kunt luisteren naar wat er in de samenleving speelt.
Datum:
Auteur:
Marnix Eysink Smeets
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
38
Analyse van de voedingsbodem van de ordeverstoringen in vier Noord-Brabantse steden.
Datum:
Auteur:
Hans Moors et al.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
86
Een beknopt overzicht van de acties en behaalde resultaten van 2024 binnen het programma Maatschappelijke onrust én een vooruitblik op 2025.
Datum:
Auteur:
Bureau RVS
Documenttype:
Factsheet
Aantal pagina’s:
1
Op deze website staan meer dan 150 verwijzingen naar leer- en ondersteuningsaanbod voor gemeenten op het gebied van maatschappelijke stabiliteit.
Naar websiteOntdek hoe u kunt worden geholpen bij het omgaan met maatschappelijke onrust en ongenoegen in uw gemeente.
Naar websiteVeel gemeenten zoeken naar manieren voor het omgaan met maatschappelijk ongenoegen en onrust. Dit handelingskader maatschappelijke onrust helpt door overzicht en richting te geven.
Naar websiteHet begrippenkader is een hulpmiddel voor gemeenten, provincies, rijk en andere publieke organisaties om ongenoegen, polarisatie en aanverwante fenomenen te duiden. Dit begrippenkader sluit direct aan op het Handelingskader Maatschappelijke Onrust en heeft als doel om overheden handvatten te bieden om meer zicht en grip te krijgen op ontwikkelingen binnen de (lokale) samenleving. Vanuit de overtuiging dat zorgvuldiger en eenduidiger spreken helpt bij het benutten van kansen en het vermijden van risico’s.
Naar websiteDoel van Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) is een fundamentele bijdrage te leveren aan een pluriforme en stabiele samenleving. De onderwerpkeuze bepaalt het platform door eigen kennis en inzicht én door de kennisbehoefte vanuit het werkveld en de samenleving.
Naar websiteNieuws
Bijeenkomsten en evenementen | 14 nov. 2025
Bureau RVS medeorganisator geslaagde MAST-dag 2025Op 6 november organiseerde Bureau RVS samen met het Ondersteuningsnetwerk Maatschappelijke Onrust (OMO) de landelijke Dag van de Maatschappelijke Stabiliteit 2025 (MAST-dag), met als thema van de dag: ‘De kracht van samenwerking: tussen overheden én met inwoners’. Zo’n 140 vertegenwoordigers van gemeenten, provincies, politie, OM en rijksambtenaren waren aanwezig.
Onderzoeken en rapporten | 21 okt. 2025
HCSS publieksmonitor maatschappelijke stabiliteit gepubliceerdDe Najaarspeiling van de HCSS publieksmonitor, welke op 30 september is gepubliceerd, toont dat maatschappelijke stabiliteit in Nederland weliswaar geen acute crisis vertoont, maar onder de oppervlakte steeds brozer wordt. De HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit is een onderzoeksinstrument dat structureel in kaart brengt hoe Nederlanders maatschappelijke stabiliteit waarnemen. De monitor kijkt daarbij niet alleen naar objectieve ontwikkelingen, maar juist naar de perceptie van burgers: waar zien zij dreiging, waar nemen zij wantrouwen waar, of juist kracht en verbondenheid?
Beleid en sturing | 21 okt. 2025
Proefperiode ondersteuning bij dreigende maatschappelijke onrust: meld jouw casus aanOnrust rondom de komst van een AZC of windmolenpark, toenemende spanningen als gevolg van de oorlog in Gaza, prille polarisatie rondom de wolf. Het zijn allemaal situaties die bestuurders en beleidsmedewerkers van minder ervaren gemeenten ‘buikpijn’ kunnen geven. Speelt iets dergelijks binnen jouw gemeente en kunnen jullie hierbij ondersteuning gebruiken? Meld je casus dan aan bij het programma Maatschappelijke onrust van Bureau RVS.
Plannen van aanpak | 12 sep. 2025
Verwey-Jonker Instituut en Bureau RVS ontwikkelen tool voor lokaal beeld maatschappelijke onrustEen van de belangrijkste opgaven van het programma Maatschappelijke onrust is het versterken van onze informatiepositie. Hoe beter we zicht hebben op wat er speelt, hoe gerichter en effectiever we kunnen handelen. Daarom werken we de komende periode aan een ‘lokaal beeld maatschappelijke onrust’: een praktisch instrument dat gemeenten helpt om maatschappelijke signalen en ontwikkelingen vroegtijdig in beeld te krijgen en daarop samen te anticiperen. Het Verwey-Jonker Instituut (VJI) begeleidt het traject.
Onderzoeken en rapporten | 17 jul. 2025
Publicatie Verwey-Jonker Instituut: Informatiebladen Turks-Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse gemeenschappenDeze twee informatiebladen, opgesteld door het Verwey-Jonker Instituut en in opdracht van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, zijn bedoeld voor gemeenten en professionals die meer willen weten over de Turks-Nederlandse gemeenschap en de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. De informatiebladen beschrijven de dynamiek in beide gemeenschappen en het effect van diasporabeleid.
Onderzoeken en rapporten | 17 jul. 2025
Nieuw dreigingsbeeld terrorisme Nederland (juni) gepubliceerdOp 17 juni heeft de NCTV het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) gepubliceerd. Belangrijkste bevinding is dat de NCTV het dreigingsniveau handhaaft dat sinds december 2023 naar ‘substantieel’ is verhoogd (niveau 4 van de 5). Dit houdt in dat de voorstelbare terroristische dreiging onverminderd hoog is, maar binnen de bandbreedte van dreigingsniveau 4 blijft. Dit betekent dat er in Nederland nog steeds sprake is van een substantiële dreiging. Oftewel, er is een reële kans dat een aanslag in Nederland zal plaatsvinden. Het jihadisme is nog steeds de grootste terroristische dreiging voor Europa.
Bijeenkomsten en evenementen | 14 nov. 2025
Bureau RVS medeorganisator geslaagde MAST-dag 2025Op 6 november organiseerde Bureau RVS samen met het Ondersteuningsnetwerk Maatschappelijke Onrust (OMO) de landelijke Dag van de Maatschappelijke Stabiliteit 2025 (MAST-dag), met als thema van de dag: ‘De kracht van samenwerking: tussen overheden én met inwoners’. Zo’n 140 vertegenwoordigers van gemeenten, provincies, politie, OM en rijksambtenaren waren aanwezig.
Onderzoeken en rapporten | 21 okt. 2025
HCSS publieksmonitor maatschappelijke stabiliteit gepubliceerdDe Najaarspeiling van de HCSS publieksmonitor, welke op 30 september is gepubliceerd, toont dat maatschappelijke stabiliteit in Nederland weliswaar geen acute crisis vertoont, maar onder de oppervlakte steeds brozer wordt. De HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit is een onderzoeksinstrument dat structureel in kaart brengt hoe Nederlanders maatschappelijke stabiliteit waarnemen. De monitor kijkt daarbij niet alleen naar objectieve ontwikkelingen, maar juist naar de perceptie van burgers: waar zien zij dreiging, waar nemen zij wantrouwen waar, of juist kracht en verbondenheid?
Beleid en sturing | 21 okt. 2025
Proefperiode ondersteuning bij dreigende maatschappelijke onrust: meld jouw casus aanOnrust rondom de komst van een AZC of windmolenpark, toenemende spanningen als gevolg van de oorlog in Gaza, prille polarisatie rondom de wolf. Het zijn allemaal situaties die bestuurders en beleidsmedewerkers van minder ervaren gemeenten ‘buikpijn’ kunnen geven. Speelt iets dergelijks binnen jouw gemeente en kunnen jullie hierbij ondersteuning gebruiken? Meld je casus dan aan bij het programma Maatschappelijke onrust van Bureau RVS.
Plannen van aanpak | 12 sep. 2025
Verwey-Jonker Instituut en Bureau RVS ontwikkelen tool voor lokaal beeld maatschappelijke onrustEen van de belangrijkste opgaven van het programma Maatschappelijke onrust is het versterken van onze informatiepositie. Hoe beter we zicht hebben op wat er speelt, hoe gerichter en effectiever we kunnen handelen. Daarom werken we de komende periode aan een ‘lokaal beeld maatschappelijke onrust’: een praktisch instrument dat gemeenten helpt om maatschappelijke signalen en ontwikkelingen vroegtijdig in beeld te krijgen en daarop samen te anticiperen. Het Verwey-Jonker Instituut (VJI) begeleidt het traject.
Onderzoeken en rapporten | 17 jul. 2025
Publicatie Verwey-Jonker Instituut: Informatiebladen Turks-Nederlandse en Marokkaans-Nederlandse gemeenschappenDeze twee informatiebladen, opgesteld door het Verwey-Jonker Instituut en in opdracht van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, zijn bedoeld voor gemeenten en professionals die meer willen weten over de Turks-Nederlandse gemeenschap en de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap. De informatiebladen beschrijven de dynamiek in beide gemeenschappen en het effect van diasporabeleid.
Onderzoeken en rapporten | 17 jul. 2025
Nieuw dreigingsbeeld terrorisme Nederland (juni) gepubliceerdOp 17 juni heeft de NCTV het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) gepubliceerd. Belangrijkste bevinding is dat de NCTV het dreigingsniveau handhaaft dat sinds december 2023 naar ‘substantieel’ is verhoogd (niveau 4 van de 5). Dit houdt in dat de voorstelbare terroristische dreiging onverminderd hoog is, maar binnen de bandbreedte van dreigingsniveau 4 blijft. Dit betekent dat er in Nederland nog steeds sprake is van een substantiële dreiging. Oftewel, er is een reële kans dat een aanslag in Nederland zal plaatsvinden. Het jihadisme is nog steeds de grootste terroristische dreiging voor Europa.
Onderzoeken en rapporten | 17 jul. 2025
Rapport Inspectie JenV naar aanleiding van ongeregeldheden in Amsterdam 7 en 8 november 2024De politie heeft professioneel en slagvaardig opgetreden tijdens ongeregeldheden rond de voetbalwedstrijd Ajax - Maccabi Tel Aviv vorig jaar in Amsterdam. Ze had echter niet onmiddellijk een antwoord toen kleine groepen relschoppers mensen aanvielen die zij als Joods beschouwden. De politie werd gedurende dat tijdsbestek van anderhalf uur ingehaald door de snelheid en onvoorspelbaarheid van dit geweld, concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) in haar rapport over de ongeregeldheden. Zij onderzocht het handelen van de politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) rond Ajax – Maccabi Tel Aviv en de herdenking van de Kristallnacht.
Onderzoeken en rapporten | 17 jul. 2025
Publicatie Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP): Migratie als spiegel van maatschappijbeelden. Een onderzoek naar opvattingen in de bevolking over migratie, nationale identiteit, samenleving en politiekIn Nederland is migratie en migratiebeleid het afgelopen jaar vrijwel onophoudelijk onderwerp van maatschappelijk en politiek debat. Dit geldt in het bijzonder voor asielmigratie, een onderwerp dat sterk gepolariseerd is. De komst van een AZC of andere vormen van opvang voor nieuwkomers heeft alleen al dit jaar in een aanzienlijk aantal gemeenten in Nederland felle en soms gewelddadige protesten opgeleverd, bijvoorbeeld in de vorm van het verstoren van een informatiebijeenkomst of raadsvergadering of de bedreiging van lokale politici of bestuurders. Ook in Midden-Nederland hebben we dit jaar in meerdere gemeenten uitingen van maatschappelijke onrust waargenomen.
Bijeenkomsten en evenementen | 16 mei 2025
Presentaties van de netwerkbijeenkomst (terug)zien? Bekijk het verslagTijdens de netwerkbijeenkomst 'Bruggen slaan' die op 17 april plaatsvond, zijn meerdere presentaties gegeven. Onderwerpen als zorgfraude, het online ronselen van jongeren en hoe om te gaan met mis- en desinformatie werden door bevlogen publiek-private en veiligheidsprofessionals belicht. Van de bijeenkomst is een verslag gemaakt met daarin per workshop een korte samenvatting en een link naar de presentatie. Je vindt het verslag van de bijeenkomst in dit nieuwsartikel.
Beleid en sturing | 16 mei 2025
Begrippenkader ‘Een manier van kijken naar maatschappelijke onrust en ongenoegen’Het begrippenkader ‘Een manier van kijken naar Maatschappelijke onrust en ongenoegen’ is een hulpmiddel voor gemeenten, provincies, Rijk en andere publieke organisaties om ongenoegen, polarisatie en aanverwante fenomenen te duiden. Bij verschillende onderwerpen die voor maatschappelijke onrust zorgen, zijn overheidsinstellingen en het gevoerde overheidsbeleid soms onderdeel van het probleem én onderdeel van de oplossing. Woorden vanuit de overheid doen ertoe. Heldere begrippen bieden hierbij houvast.
Bijeenkomsten en evenementen | 16 mei 2025
Geslaagde themabijeenkomst Impact geopolitieke ontwikkelingen op regio en lokaal bestuurWoensdag 14 mei organiseerde Bureau RVS, namens de bestuurlijke werkgroep Maatschappelijke onrust, een themabijeenkomst over de impact van de huidige geopolitieke ontwikkelingen in onze regio en op het lokaal bestuur. Keynote spreker tijdens de bijeenkomst was Beatrice de Graaf. De bijeenkomst vond plaats in de raadzaal van het oude stadhuis van Utrecht, waarbij zo’n 100 betrokken burgemeesters en professionals van gemeenten uit Midden-Nederland, politie, Openbaar Ministerie, ministerie van BZK, VNG, CCV, Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht en andere organisaties kennis en ervaringen uitwisselden.
Onderzoeken en rapporten | 16 mei 2025
Begrijpen van en omgaan met weerstand bij het zoeken naar locaties voor forensische zorg en asielopvangIn februari heeft het ministerie van Justitie & Veiligheid het rapport ‘Het begrijpen van en omgaan met weerstanden bij het zoeken naar locaties voor forensische zorg en asielopvang’ gepubliceerd. Weerstand tegen de vestiging van asielzoekerscentra en forensische zorglocaties (NIMBY-fenomeen: "Not In My Backyard"), vormt een grote uitdaging voor beleidsmakers en uitvoerende instanties. Het ministerie wil in kaart brengen hoe deze weerstand effectief te verminderen.
Tips | 16 mei 2025
Word lid van het VNG-forum Maatschappelijke onrustDe huidige tendens van tegenstellingen, grotere spanningen in de samenleving en onvermijdelijke polarisatie komen samen in het publieke domein; bij gemeenten. Steeds vaker en heftiger zien we uitingen van maatschappelijk ongenoegen en onrust uitmonden in radicaal gedrag en escaleren naar situaties die de (lokale) democratie of de openbare orde bedreigen en ondermijnen. Om effectief met maatschappelijke onrust om te gaan, kan kennisneming van praktische handvatten en tips van andere gemeenten of het Rijk handig zijn. Word daarom lid van het VNG-forum Maatschappelijke onrust.
Tips | 16 mei 2025
Evaluatierapport ‘Schuldig tot het tegendeel bewezen is? Een evaluatie van de (online) aanpak van een gemeente en politie naar aanleiding van online onrust’NHL Stenden hogeschool heeft onlangs het evaluatierapport ‘Schuldig tot het tegendeel bewezen is? Een evaluatie van de (online) aanpak van een gemeente en politie naar aanleiding van online onrust’ gepubliceerd. Het rapport gaat over een Nederlandse gemeente waar een incident in de relationele sfeer leidde tot politie-inzet, maar zonder aangifte van een strafbaar feit. Het incident werd gevolgd door geruchten over pedofilie en zedendelicten, verspreid via lokale sociale media en apps. De geruchten werden versterkt door motorclubs en pedohunt-accounts, en zorgden voor zowel online als fysieke onrust, waarbij politiemedewerkers aangesproken werden. Uiteindelijk leidde dit tot fysieke geweldsincidenten.
Plannen van aanpak | 18 apr. 2025
Hoe ontwikkel je een lokaal beeld van maatschappelijke onrust?Op 7 april vond de kick-off plaats van het ‘project’ hoe gemeenten kunnen komen tot lokale beelden maatschappelijke onrust (hierna: MO). Bureau RVS trekt hiervoor samen op met het ministerie van BZK, een extern onderzoeksbureau, gemeenten, Team Informatiewerk van het RIEC Midden-Nederland, het OM en de DRIO van politie. Doel is om te komen tot een werkwijze waarmee gemeenten zelf lokale kwantitatieve en kwalitatieve data kunnen verzamelen om zo een lokaal beeld MO te kunnen ontwikkelen.
Onderzoeken en rapporten | 18 apr. 2025
Onderzoeksrapport ‘Wethouder tussen Rijk, regio en samenleving: Bestuurlijk vakmanschap in tijden van maatschappelijke onrust’Het doel van dit onderzoek over de periode 2018 - 2023, is om lering te trekken uit ervaringen van Nederlandse wethouders met lokale uitingen van onrust over landelijke dossiers en bijkomende spanning of dilemma’s die ze hebben ervaren. Het onderzoek toont een grote verscheidenheid aan onderwerpen waarover maatschappelijke onrust kan ontstaan. Opvallend is dat de coronacrisis en de coronamaatregelen door de respondenten relatief weinig werden genoemd, terwijl asiel en migratie, de energietransitie, en bouw- en bestemmingsplannen vaker terugkwamen. Ook andere onderwerpen, zoals huisvesting, stikstof, verkeersveiligheid, natuur- en landschapsbehoud en bezuinigingen worden genoemd.
Bijeenkomsten en evenementen | 21 feb. 2025
Terugblik themabijeenkomst 13 februari 'Online-onderzoek i.h.k.v. handhaving van de openbare orde'Op 13 februari organiseerde Bureau RVS samen met het expertiseconsortium van NHL Stenden Hogeschool (Willem Bantema), Pro Facto en Hooghiemstra & Partners een themabijeenkomst over online onderzoek i.h.k.v. de handhaving van de openbare orde. De bijeenkomst vond plaats in Loods 17, het nieuwe trainingscentrum van de Veiligheidscoalitie Midden-Nederland, waarbij zo’n 50 betrokken burgemeesters en professionals van gemeenten uit Midden-Nederland, politie, OM, de VNG en het Ministerie van JenV kennis en ervaringen uitwisselden. Deze bijeenkomst vormt het startpunt van het project dat Bureau RVS i.s.m. het expertiseconsortium zal uitvoeren i.h.k.v. de ontvangen subsidie City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime.
Plannen van aanpak | 21 feb. 2025
Bureau RVS ontwikkelt werkwijze ‘Ondersteuning minder ervaren gemeenten bij acute of dreigende maatschappelijke onrust’Bureau RVS heeft in het kader van het subsidietraject ‘Proeflokalen OOV op orde’ van het Ministerie van Justitie en Veiligheid subsidie ontvangen voor de ontwikkeling van een werkwijze voor de specialistische ondersteuning – desgewenst en ‘op afroep’ - van minder ervaren gemeenten bij (dreigende) maatschappelijke onrust met een mogelijk ontwrichtend karakter, in de acute (of ‘warme’) fase. Het gaat hierbij om het ontwerp van een systematiek of instrument waarmee snel de benodigde kennis en uitvoeringskracht kan worden gemobiliseerd om bestuurders en adviseurs OOV van minder ervaren gemeenten gedurende een beperkte periode met raad en daad terzijde te staan. Ook in dit nieuwsartikel: stagiair Pim gaat aan de slag met de Bondgenotenaanpak; help jij hem daarbij?
Bijeenkomsten en evenementen | 17 jan. 2025
Opleidingsinstituut DJI en ROR organiseren training Weerbaar bestuurOm overheidsvertegenwoordigers inzicht en handvatten te bieden rondom de thema’s anti-institutioneel extremisme en bedreiging & intimidatie, hebben het Opleidingsinstituut Dienst Justitiële Inrichtingen (OI DJI) en het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) de training ‘Weerbaar bestuur’ ontwikkeld. Deze training bereidt je voor op momenten van intimidatie en bedreiging, door de alertheid op signalen en de bewustwording van de risico’s van jouw eigen gedrag te vergroten. Ook ga je aan de slag met je fysieke weerbaarheid. Je kunt je nu aanmelden voor deze training.
Bijeenkomsten en evenementen | 17 jan. 2025
Themabijeenkomst 13 februari: online onderzoek ihkv handhaving openbare ordeHandhaving van de openbare orde is voor gemeenten steeds vaker een lastige opgave. De verwevenheid tussen de digitale en fysieke wereld wordt steeds groter. Zo kan een verstoring van de openbare orde in de fysieke wereld zijn oorsprong hebben in de digitale wereld. Om dergelijke incidenten voor te kunnen zijn, is soms online onderzoek nodig. Daarom organiseert Bureau RVS namens de bestuurlijke werkgroep Maatschappelijke onrust op 13 februari een themabijeenkomst over online onderzoek i.h.k.v. de handhaving van de openbare orde. Je kunt je nu inschrijven voor deze bijeenkomst.